Opmerkzaamheid, of mindfulness, is het hart van het boeddhisme. Van Boeddha zelf zouden de woorden zijn: 'Het cultiveren van opmerkzaamheid is het hoogste goed.'
Elementen van opmerkzaamheid vind je terug in alle stromingen met een boeddhistische achtergrond: van yoga tot zen, van vipassana tot tai chi. Aandachttraining richt zich op de essentie van de boeddhistische praktijk, zonder de ''ballast'' van tradities en rituelen.
Jon Kabat-Zinn
De Amerikaan Jon Kabat-Zinn is de grondlegger van de mindfulness- of aandachttraining zoals die in Nederland nu wordt aangeboden. Hij werkte in het academisch ziekenhuis van de universiteit van Massachusetts, waar het hem opviel dat chronische patiënten die medisch gezien uitbehandeld waren, vaak tussen wal en schip vielen. Zij kregen te horen dat ze maar moesten ''leren leven'' met hun klachten, maar niemand kon hen uitleggen hoe.
Kabat-Zinn is van oorsprong moleculair bioloog en daarnaast ervaren in meditatie en yoga. Met die ingrediënten ontwikkelde hij een training met als doel patiënten middelen te geven waardoor ze zelf iets aan hun gezondheid en de beleving ervan konden (blijven) doen. Centraal in zijn benadering staat het ontwikkelen van de kwaliteit van aandacht.
Wereldwijde belangstelling
In 1979 opende Kabat-Zinn bij het ziekenhuis van zijn universiteit de Stress Reduction Clinic (later Centre for Mindfulness genoemd). Zijn experiment bleek succesvol. Het programma werd ook in andere ziekenhuizen aangeboden. Heel verschillende patiënten bleken baat te hebben bij de benadering.
Steeds meer therapeuten kwamen naar Massachussetts voor een opleiding. Inmiddels hebben duizenden mensen, met verschillende achtergronden, de training gevolgd. Ook wordt steeds meer wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd.
Sinds 2000 is Kabat-Zinn zelf niet meer werkzaam aan het Centre for Mindfulness, maar geeft hij wereldwijd seminars, workshops en lezingen.
MBSR en MBCT
De training die Kabat-Zinn ontwikkelde heet officieel Mindfulness-based Stress Reduction (MBSR). Later ontwikkelde psycholoog Zindel Segal samen met collega's Mark Williams en John Teasdale een variant op deze training, waarbij elementen van cognitieve gedragstherapie zijn ingebouwd: Mindfulness-based Cognitive Therapy (MBCT). Deze variant verschilt overigens slechts op onderdelen van de oorspronkelijke opzet. In Nederland worden de termen ''mindfulnesstraining'' en ''aandachttraining'' gebruikt voor zowel MBSR en MBCT. De meeste trainers gebruiken tussenvormen van beide varianten, aangepast aan de behoefte van hun groep.
De training die je bij ''Levensstroom'' kunt volgen volgt in hoofdlijnen het MBCT programma.